Czym są błędy poznawcze?
Określenie to, wywodzące się z modelu poznawczego, oznacza postrzeganie rzeczywistości w zniekształcony sposób, co w efekcie prowadzi do formułowania nieprawdziwych wniosków. Inaczej, są to negatywne myśli na własny temat, prowadzące do depresyjnego nastawienia, sprawiające, iż osoba rzeczywiście czuje się tak, jak myśli - nawet, jeśli zupełnie nie jest to zgodne z prawdą.
Najważniejsze, iż tego typu błędy są czymś powszechnym. Mogą pojawić się u każdego człowieka, w różnych sytuacjach i momentach życia. Ważnym aspektem w radzeniu sobie z tego typu myślami jest uświadomienie sobie ich występowania i praca nad ich wyeliminowaniem poprzez zmianę sposobu myślenia.
Występuje cała lista rodzajów błędów poznawczych. Przytoczę kilka z nich (wraz z przykładami) charakterystycznych dla osób o rysie depresyjnym - a więc również i dla mnie:
- Generalizacja (uogólnianie negatywnych przeżyć)
Przykład negatywnego myślenia: "Ania nie zaprosiła mnie na swoje urodziny. Nikt mnie nie lubi"
Przykład zdrowego myślenia: "Ania nie zaprosiła mnie na urodziny. Pewnie mnie nie lubi, ale przecież nie wszyscy muszą mnie lubić." - Personalizacja (samooskarżanie)
Przykład: "Mama ma dzisiaj zły humor. To pewnie dlatego, że wczoraj spędziłam cały wieczór u przyjaciółki". Przykład zdrowego myślenia: "Mama ma dzisiaj zły humor. Powinnam zapytać ją o przyczynę. Może ma jakiś problem?" - Wyolbrzymianie (przecenianie negatywnych aspektów i jednoczesne niedocenianie pozytywnych)
Przykład: "Jestem skryta i wrażliwa, nie nadaję się do ludzi"
Przykład zdrowego myślenia: "Owszem, jestem skryta i wrażliwa, ale za to potrafię tę wrażliwość wykorzystać w sztuce". - Myślenie dychotomiczne (postrzeganie sytuacji albo wyłącznie w kategoriach negatywnych, albo wyłącznie w pozytywnych)
Przykład: "Nie odniosłam sukcesu na polu zawodowym. Moje życie jest bez sensu."
Przykład zdrowego myślenia: "Nie odniosłam sukcesu na polu zawodowym, ale za to spełniłam się w roli żony i matki, stworzyłam wspaniały, kochający się dom".
Przykłady można by mnożyć i mnożyć. Każdy z nich świetnie oddaje charakter błędów poznawczych - ich specyfikę i konsekwencje błędnego myślenia.
Jak widać, wiele poprzez takie myślenie tracimy. Niszczymy stosunki z otoczeniem - rodziną, przyjaciółmi, pracownikami, ale także i z samym sobą. Postrzeganie siebie w negatywnych aspektach prowadzi do umniejszania swoich kompetencji, zabierania samemu sobie możliwości rozwoju w różnych obszarach życia. Dlatego tak ważne jest uświadomienie sobie problemu i systematyczna praca nad wyeliminowaniem z myślenia błędów poznawczych.
Zacznijcie od wyłapywania błędów poznawczych i ich nazywania. To pierwszy krok do poprawy własnego myślenia !
