Wbrew powszechnemu mniemaniu single
nie muszą być osamotnieni. Zwykle sieć ich kontaktów społecznych jest silnie rozbudowana i opiera się nie tylko na
wielu przelotnych związkach, ale też na trwałych zobowiązaniach. Żurek (2008)
zauważyła, że różnorodność i przede wszystkim częstotliwość kontaktów żyjących w pojedynkę, zależy w dużej
mierze od prowadzonego przez nich sposobu życia (rodzaju pracy zawodowej, sposobów
spędzania wolnego czasu itd.). Single uczestniczą zarówno w strukturach
formalnych, jak i nieformalnych. Często angażują się w aktywności o charakterze społecznym.
Dotyczy to głównie młodych singli i tych po 45 roku życia. Młodzi, z uwagi na
brak trwałych zobowiązań małżeńsko – rodzinnych, czas wolny, chęć i
zapał, mają możliwość realizować się poprzez uczestnictwo w organizacjach
społecznych. Są to nie tylko stowarzyszenia pozwalające na rozwijanie pasji,
ale również umożliwiające pomoc innym ludziom (np. wolontariaty). Udział w tego typu organizacjach
pozwala im na poszerzanie kręgu znajomych. Samotni po 45 roku życia angażują
się w tego typu działania głównie ze względu na ogarniające ich poczucie
osamotnienia, spowodowane brakiem partnera i dzieci czy też śmiercią rodziców.
Badania
Żurek (2008) wskazują na to, iż single utrzymują liczne i częste kontakty z osobami o różnym statusie społecznym, przy czym najważniejszą grupą osób
zdają się być tutaj przyjaciele. Tego typu znajomości mają charakter
dobrowolny, co daje obu stronom możliwość zadecydowania o formie i częstości
kontaktów. Istotny wydaje się być również kontakt z rodzicami, którzy
tuż po przyjaciołach dają żyjącym w pojedynkę najwięcej wsparcia. Ważną kwestią
staje się tu akceptacja rodziców dla stylu życia realizowanego przez ich potomka. Brak odrzucenia oraz oferowana pomoc finansowa i emocjonalna
pozwalają młodym singlom łatwiej startować w dorosłym życiu. Kontakty z rodziną
pochodzenia są dla nich źródłem bezpieczeństwa i dają oparcie. Jednak, jak się okazuje, kontakty z przyjaciółmi są dla
singli bardziej istotne niż kontakty z krewnymi. Wynika to z faktu, iż czas wolny spędzany z przyjaciółmi daje singlom
satysfakcję i przyjemność, natomiast kontakty z rodziną, głównie rodzicami, w większej
mierze opierają się na podtrzymywaniu przynależności do systemu rodzinnego.
Relacje przyjacielskie pozwalają zaspokoić potrzebę więzi, często
zaspokajaną głównie w związkach romantycznych. Chronią też przed odczuwaniem
osamotnienia i lęku (Argyle, 2005). Następną kategorią osób, z którymi single
utrzymują ważne dla nich relacje, są koledzy. Zazwyczaj relacje tego typu
nawiązywane są przez nich w miejscu pracy, w różnych instytucjach i
organizacjach, i przenoszone z gruntu formalnego na towarzyski. Jeszcze inne relacje wiążą żyjących w pojedynkę ze znajomymi. Mają one
charakter głównie przypadkowy, przelotny i nie wymagają specjalnych zobowiązań.
Główną ich funkcją jest poszerzanie kręgu stosunków społecznych i w efekcie
zapobieganie poczuciu osamotnienia (Żurek, 2008). Liczne znajomości zawierane
są również w Internecie. Ta nietradycyjna forma poznania jest niemal
uniwersalna – dla każdego bez względu na płeć, wiek i
rodzaj potrzeb! (Slany, 2002, s. 100). Obecnie powstaje coraz więcej stron
przeznaczonych specjalnie dla osób żyjących samotnie. Są to zarówno serwisy randkowe (np. www.single.pl),
jak i fora (np. www.singleisingielki.fora.pl). Nawiązywane w ten sposób relacje
mogą mieć charakter przelotny i być kontynuowane
jedynie on - line albo przerodzić się w relację utrzymywaną w świecie realnym. Internet, jako nowa forma poznania, daje możliwość wyboru, w szczególności kobietom, które niegdyś przyjmowały pierwszą otrzymaną
propozycję zamążpójścia. Obecnie dobrowolność i jednocześnie szeroki zakres
możliwości wyboru skłaniają jednostkę do odejścia od tradycyjnych form poznania
(Slany, 2002). Jak stwierdzają Monica T. Whitty i Adrian N. Carr, Internet jest
miejscem, gdzie można bawić się sobą (...), gdzie można bawić się w miłość
(2009, s. 20). Istnieją dwa, całkowicie odmienne przekonania dotyczące wpływu
korzystania z Internetu na poczucie samotności. Pierwszy pogląd, poparty
badaniami Roberta Krauta i współpracowników (jak się okazuje - słabymi
metodologicznie) głosi silny związek pomiędzy korzystaniem z Internetu a
poczuciem osamotnienia. Drugie podejście zakłada, że Internet daje żyjącym w pojedynkę sporo
możliwości, m.in. rozbudowywania sieci kontaktów czy odkrywania innych światów społecznych lub źródeł informacji, co chroni ich przed poczuciem osamotnienia. Oczywiście,
korzystanie z Internetu niesie ze sobą zarówno pozytywne skutki, jak i liczne
niebezpieczeństwa (Whitty, Carr, 2009).
Żyjący w pojedynkę stali się odrębną kategorią w życiu społeczno –
gospodarczym. Pod ich adresem powstaje coraz więcej ofert rynkowych, począwszy
od markowych sklepów, przez oferty turystyczne aż do specjalnych klubów (np.
powstałe w Polsce „Połówki Pomarańczy”). Pojedynczy styl życia promowany jest przez branżę
telewizyjną (np. „Seks w wielkim mieście”, „Dziennik Bridget Jones”, „Magda M.”),
czasopisma i witryny internetowe. Media kreują wizerunek singla głównie jako osoby
wykształconej, bogatej, odnoszącej sukcesy na polu zawodowym i mającej ciekawe
życie. Koncentrują się zarówno na pozytywnych cechach singli (inteligencja,
atrakcyjność, szerokie zainteresowania, towarzyskość
itp.), jak i negatywnych (egoizm, narcyzm, niedojrzałość, nadmierna
koncentracja na wolności i niezależności). Badania Czerneckiej pokazują jednak,
iż taki wizerunek żyjących w pojedynkę jest mocno przerysowany (Slany, 2002, Czernecka, 2008a, Lichwiarz, 2010).
Literatura ukazuje głównie
obraz młodego singla (w wieku 24-35 lat), zaniedbując kwestię starszych osób żyjących w pojedynkę. Zalicza się tutaj
zarówno osoby, które wcześniej były w związku formalnym, jak i te, które nigdy w
takim związku nie były. W przypadku osób żyjących w samotności, które mają za
sobą formalny związek, pojawia się kwestia utrzymywania kontaktów z dziećmi i wnukami, nierzadko również z byłymi małżonkami. W
szczególności owdowiałe osoby w starszym wieku, będące na rencie lub emeryturze, koncentrują swój świat wokół życia potomków i ich rodzin, co
chroni ich przed osamotnieniem i izolacją. Nie zawsze jednak dana jest im ta
możliwość. Większość dzieci w ramach usamodzielnienia się opuszcza dom
rodzinny, nierzadko emigrując do innego miasta. Efektem tego jest ciągłe wzrastanie liczby jednoosobowych
gospodarstw tworzonych przez osoby starsze (Slany, 2000). Śmierć współmałżonka
i odejście dzieci prowadzą do poczucia pustki i izolacji społecznej. Również
kobiety samotne przez większość życia, nigdy niezamężne i nie mające dzieci,
wchodząc w podeszły wiek, borykają się z poczuciem osamotnienia. Status kobiety samotnej może być
inny od statusu kobiety pozostającej w rodzinie, mającej szansę w razie
potrzeby liczyć na pomoc i wsparcie ze
strony dzieci lub wnuków (Tobiasz – Adamczyk, Brzyski, Bajka, 2004, s. 47).
Samotność jest jednym z czynników, który wpływa na zubożenie społeczeństwa.
Konsekwencją samotnego życia jest brak ważnych więzi emocjonalnych, tak istotnych
w sytuacjach trudnych, wymagających troski i wsparcia ze strony innych ludzi.
Nierzadko zdarza się, że osoby stare, samotne, przewlekle chore są społecznie
marginalizowane. Dotyczy to nie tylko osób w okresie późnej dorosłości, ale również w średniej. Ubóstwo i choroby mogą być
przyczyną marginalizacji i związanej z nią izolacji społecznej. Uczestnictwo we
wspólnocie kulturowej wymaga dysponowania pewnymi środkami, m.in. środkami
finansowymi lub zdrowiem. Brak tych środków prowadzi do trwania w sposobach zachowania
uniemożliwiających pełnienie ról społecznych (Pietrzak, 2005, s. 42). Aby
poznawać ludzi, trzeba do nich wyjść. Uczestniczenie w różnych formach życia
kulturowego daje wiele możliwości poznania potencjalnego partnera. Mogą to być
zarówno różnego rodzaju kursy i stowarzyszenia stworzone z myślą o starszych
ludziach bądź wyjazdy do sanatorium, jak i korzystanie z nowej formy poznania, jaką jest Internet. Większość z wyżej wymienionych
możliwości wymaga posiadania środków pieniężnych. Ich brak staje się jedną z
przyczyn pozostawania samotnym w podeszłym wieku.
W przypadku chęci skorzystania z opublikowanych na blogu artykułów proszę o uprzedni kontakt. Bibliografia do wglądu u autora.
