edypalna struktura charakteru

I. Przypadek histrioniczny:

Reich mówi o obecności w histerycznej adaptacji seksualnych problemów, spowodowanych jakąś postacią dziecięcego seksualnego nadużycia. Na poziomie stylu charakteru czy nerwicy  charakterystyczny jest wzorzec układu rodzinnego, tworzonego przez uwodzącego* ojca i rywalizującymi ze sobą o  jego względy matkę i córkę. Na poziomie głębszego zaburzenia powodem powstania problemów może być wykorzystanie seksualne czy też po prostu związki kazirodcze.
Naturalne skłonności dziecka zostały wykorzystane i w efekcie doprowadziło to do pojawienia się konfliktów „edypalnych”.
Histeryczny styl osobowości definiowany jest przez nadmierną emocjonalność, która robi wrażenie sztucznej, i przez styl poznawczy, charakteryzujący się tendencją do myślenia globalnego i zlewania się faktów. Pozwala to nie dopuszczać do przeżywania i doświadczania wspomnień i konfliktów.
Według Johnsona cechy te nie są definitywnym przejawem tego charakteru. Jest nim natomiast obecność jakiś form seksualnego nadużycia, dysfunkcjonalna historia rodzinna i spowodowane tym konflikty dotyczące miłości, seksu i rywalizacji. Oddziela on zatem histrioniczne zachowanie od syndromu histerycznej osobowości (możliwe jest przejawianie histrionicznych zachowań bez prezentowania osobowości histerycznej).

 Dynamizmy i czynniki rodzinne związane z osobowością histrioniczną:
1. fizyczna lub psychiczna nieobecność matki – spowodowana fizyczną chorobą, częstymi pobytami w szpitalu utrata pozycji w rodzinie
2. odwrócenie ról pomiędzy matką a córką – córka przejmuje obowiązki matki, a matka staje się zależna i nie angażuje się w życie rodzinne (może też nastąpić odwrócenie ról w sferze seksualnej, gdy matka jest nie zainteresowana seksem ze swoim mężem)
3. zmieniony klimat seksualny – albo nadmiernie pobudzający seksualnie, albo nadmiernie represyjny, gdzie seks jest tematem tabu lub jest czymś negatywnym
4. izolacja społeczna – rodzina jest oderwana od świata zewnętrznego, więc jej członkowie poszukują zaspokojenia potrzeb u siebie wzajemnie.

Na czym polega konflikt edypalny ? Zazwyczaj córka zostaje wciągnięta w konflikty rodziców w roli rywalki matki. Ma poczucie, że jedynym sposobem przypodobania się ojcu, jest oddalenie się od matki. Staje się zatem obiektem zazdrości i pretensji ze strony rodzicielki i często również rodzeństwa.
Zły męski obiekt zostaje zinternalizowany i rozszczepiony: jest albo przyciągający, albo odpychający. Złą stroną obiektu jest korumpujący uwodziciel, który wykorzystuje zależność i wczesne potrzeby seksualne swojej córki dla jej uwikłania. Córka zaczyna spostrzegać siebie jako odpowiedzialną za rozbudzenie zainteresowań ojca i za zranienie tym sposobem matki poprzez oddalenie go od niej.
Idealna matka w takiej sytuacji udziela córce potrzebnego jej wsparcia i ochrania ją przed nadmierną stymulacją. W rodzinie z problemem uwiedzenia matka czuje się zagrożona i wyraża swoją chęć odwetu i obciążenia córki odpowiedzialnością za zaistniałą sytuację.
W efekcie dorosła córka z takiej rodziny będzie za pomocą mechanizmu przeniesienia realizowała zinternalizowane problemy w zewnętrznym świecie. Przykładem są tu alternatywne role odgrywane przez taką kobietę: małej naiwnej dziewczynki lub prowokującej i wykorzystującej kobiety.

Charakterystyczne jest poczucie emocjonalnego przytłoczenia i gwałtowne ujawnianie niektórych uczuć, co służy redukcji napięcia. W zasadzie ujawniane emocje są często jedynie przykrywką dla rzeczywistych uczuć, które są zbyt przytłaczające, by mogły zostać dopuszczone do głosu. Dlatego ekspresja takich osób wydaje się być sztuczna i nieszczera.
Może też pojawiać się depresja, która jest swoistą obroną przed uczuciami.
Pojawiające się gesty samobójcze można określić jako acting – out, które ma na celu zwrócić uwagę innych i pozyskać ich zaangażowanie.
Pojawiać się będzie też olbrzymia wrogość do mężczyzn.
Miejsce ma też rozszczepienie zarówno obiektu, jak i self.

Jeśli chodzi o styl poznawczy, to charakterystyczne staje się blokowanie procesów myślowych. Histeryk doprowadza do dysocjacji myśli, uczuć i działań (może np. prowokować zabarwionym seksualnie zachowaniem i nie mieć świadomości seksualnych myśli albo uczuć).
Histeryk może być też skłonny do oddawania się innym stanom świadomości – poprzez narkotyki i alkohol, objawy konwersji, ataki histerii, samobójcze gesty oraz epizody rozwiązłości i postu.
Istotny jest obronny styl poznawczy – jednostka histeryczna jest skłonna postrzegać siebie jako osobę nie ponoszącą odpowiedzialności za to, co się z nią dzieje.
Pojawiać się będą również problemy w zakresie relacji intymnych i seksualnych. Jednostka ma tendencję do zachowań przeniesieniowych, odzwierciedlających ukryte relacje self – obiekt i służących jako obrona przed nimi. Będzie przenosiła relację ze złym obiektem na relacje tworzone przez nią w dorosłym życiu. Może też angażować się w relacje trójkątne (jak w rodzinie generacyjnej). Taki związek utrzymuje pobudzenie na wysokim poziomie i służy jako obrona przed przeżywaniem osobistych problemów, przemyśliwaniem ich i przepracowywaniem. Jednostka nadaje swoim kontaktom z innymi ludźmi powierzchowne kształty – po to, by uniknąć rzeczywistości związanej ze złym self: Nic złego się nie stało. Nie zrobiłem niczego złego. Pewnego dnia pojawi się mój książę.
Charakterystyczne jest również poczucie winy związane z pozbawieniem matki miłości i uwagi ojca. Kobieta histeryczna będzie unikała głębszych związków miłosnych, obawiając się, że zyska to, czego pozbawiła kiedyś matkę.


* uwodzenie – zachowanie motywowane seksualnie, ale nie wiążące się z kontaktem fizycznym lub intymnością.

II. Przypadek obsesyjno – kompulsyjny:

W tym przypadku mówi się o nadmiernie kontrolujących, sztywnych, przywiązujących wagę do szczegółów rodzicach, którzy nie pozwalają dziecku na spontaniczność w procesie socjalizacji i w rozwoju moralnym.
Rodzice wymagają od swojego dziecka więcej, niż jest ono w stanie zrobić, co pozwala im wpajać mu dyscyplinę i samokontrolę. Często też oceniają wykonane przez dziecko zadania i albo je nagradzają, albo karzą. Sztywny charakter rodziców sprawia, że nie są oni w stanie bawić się z dzieckiem, reagować na przejawy jego spontaniczności i przeżywać radości czerpanej z kontaktu z nim. Mają też tendencję do skrywania wrogości i maskowania jej.
W efekcie dziecko, aby utrzymać wszystko pod ścisłą kontrolą, zaczyna oddychać w sposób mniej głęboki i poruszać się mniej płynnie. Podobnie ulega usztywnieniu struktura wartości i przekonań takiej osoby w jej dążeniu do perfekcji i unikania wszelkich błędów.
Bunt dziecka raczej nie będzie przybierał formy bezpośredniej. Znacznie częściej będzie się przejawiał w intensywnej ukrytej wrogości i żalów, wyrażających się poprzez upór i zachowania pasywno – agresywne.
Opieka rodziców jest niezharmonizowana z fazą rozwojową dziecka i pozbawiona empatycznego rozumienia jego potrzeb oraz możliwości. 
Osobowość obsesyjno – kompulsyjna to osobowość zduszona, pozostająca pod ścisłą kontrolą i pełna zahamowań.
Jednostka obsesyjno – kompulsyjna z jednej strony jest uległa wobec autorytetów i podporządkowuje się im, a z drugiej jej sztywność i upór mogą być widziane jako przejaw buntu wobec tych autorytetów. To surowe i dominujące zachowanie rozumiane jest jako identyfikacja z autorytetem i sposób wyrażenia wrogości, będącej konsekwencją bycia zdominowanym przez ten autorytet.
Inną cechą jest niezdecydowanie i obsesyjne wątpliwości, a także poczucie niepewności.
Kompulsyjność przejawia się natomiast w domaganiu się porządku, zorganizowania i jasności (istotna jest tu presja i obecność nieustannego napięcia).
W stylu poznawczym jednostki obsesyjno – kompulsyjnej widoczne jest odwrócenie uwagi od myślenia i uczuć dotyczących jakiegoś problemu w celu uniknięcia takich myśli i uczuć, które nie są akceptowane.
Poprzez koncentrowanie się na szczegółach i marginaliach jednostka utrzymuje pewne sprawy poza swoim zasięgiem: miłość, seks, złość, nienawiść, pragnienia i potrzeby, co sprawia, że jej życie jest jałowe i bezbarwne.
Takie odcięcie może jednak prowadzić do pojawiania się natrętnych myśli: może powinienem przejechać tego pieszego, utopić mojego syna, zgwałcić tę kobietę.
Co do emocji to można mówić właściwie o ich nieobecności. Poprzez koncentrowanie się na peryferiach problemów jednostka obsesyjno – kompulsyjna nie pozwala wyłaniać się głębszym uczuciom (które w jej mniemaniu są zagrażające).
Jej upór, zaciętość i sztywność są pasywnie wyrażoną złością.
Jednostka opiera się miłości – nie chce wchodzić w bliskie relacje.
Dzieje się tak, bo to właśnie miłość sprawiła, że rodzice ograniczyli swoje dziecko. Miłość pośredniczyła w całym procesie pozbawiania go autonomii i samoekspresji.
Nieświadomy lęk z tym związany sprawia, że ucieka jednostka ucieka od bliższych relacji. Obawia się, że zostanie ponownie okradziona prze ukochaną osobę z resztek jej autonomicznego self.
Osobie ze zranieniem obsesyjno – kompulsyjnym stale towarzyszy uporczywy niepokój i napięcie. Ma ona tendencję do unikania podejmowania decyzji. Lęka się popełnić jakiś błąd, zrobić coś źle.
Dominuje uczucie pustki.
Tym, co zostało u jednostki zduszone, jest szczere zainteresowanie i poczucie radości -niezbędne w miłości, partnerstwie i seksie.